kritika originalno objavljena na Monitoru
2016.
scenario i režija: Ben Affleck (po romanu Dennisa Lehanea)
uloge: Ben Affleck, Elle Fanning, Chris Messina, Remo Girone, Brendan Gleeson, Siena Miller, Zoe Saldana, Chris Cooper, Robert Glenister, Matthew Maher, Max Casella
Čini se da su ambicije Bena Afflecka uvek prevazilazile to da bude “samo” glumac. Od samog početka on pokazuje više strasti za pisanje (podsetimo se samo da je ko-autor Oscarom nagrađenog scenarija za Good Will Hunting), da bi se nakon svoje “celebrity” faze ispunjene generičkim ulogama dao u rediteljske vode. Njegov rediteljski prvenac Gone Baby Gone po literarnom predlošku Dennisa Lehanea bio je impresivan, a usledili su vrlo dobri The Town i odlični Argo. Činilo se da mu je režija udahnula novi žar i za glumu (recimo glavna uloga u Gone Girl), pa je bilo razumno gajiti nekakva očekivanja i od Live by Night, kostimirane gangsterske epopeje koja protagonistu Joea Coughlina vodi od Bostona 20-ih do Floride 30-ih, takođe po motivima Lehaneovog romana. Šta je pošlo po zlu da se ova razmerno raskošno produkcija Warner Brothersa (budžet od oko 80 miliona dolara) pretvori u film koji publika uglavnom zaobilazi, a kod kritike naleće na mlak prijem?
Da se odmah razumemo, radi se tu o neujednačenom, ali nikako lošem filmu koji svakako ima svoje momente, koji atraktivno izgleda (kada ste poslednji put videli jurnjavu i kršenje 100-ak godina starih automobila?) i čija se radnja prati netremice. Iako bi Affleck mogao biti mudriji kao reditelj, pa glavnu ulogu poveriti nekom drugom glumcu, ansambl je impresivan, naročito što se tiče epizodista. Takođe, film je zanimljiv i kao svedočanstvo vremena kada Florida nije bila turistička i penzionerska destinacija, nego se tek razvijala i zapravo bila nazadno ustrojena, prožeta rasizmom, klasizmom i mržnjom prema došljacima, kako imigrantima, tako i potencijalnim ulagačima koji ne dele vrednosti sa domaćima ili su, eto, krive veroispovesti.
Nakon učešća u Prvom svetskom ratu, sin policijskog kapetana Joe Coughlin je odlučio da ne sluša više nikoga i da, ako će već ginuti, to čini za sopstvene, a ne za tuđe interese. Postao je razbojnik koji sa dvojicom drugara pljačka banke i bogate kriminalce. Otac (Brendan Gleeson u par sjajnih scena) zna čime se sin bavi i lojalnost mu je podeljena: uhapsio bi ga ako bi ga uhvatio na delu, ali će se potruditi da ga zaštiti kako od mafijaša, tako i od “ruke pravde”. Međutim, Joe se preigrao kada se spetljao sa Emmom Gould (Miller), devojkom šefa irske mafije Alberta Whitea (Glenister) koji je, pak, u ratu sa Italijanima koje vodi Maso Pescatore (Girone).
Nakon što njegova veza sa Emmom bude otkrivena, a ona nastrada, Joe će dopasti zatvora iz kojeg će izaći sa željom da se osveti Albertu, pa će početi da radi za Italijane. Posao ga vodi na Floridu, u Ybor, predgrađe Tampe, sa ciljem da pojača kanale šverca ruma (ne zaboravimo na prohibiciju) i pokuša da razradi posao sa prostitucijom, drogom i kockom. U tome će mu pomoći stari drug Dion Bartolo (Messina), a na poslu će upoznati i svoju drugu ljubav, kubansku princezu šverca, revolucije i dobrotvornog rada Graciellu (Saldana). Problemi će se samo ređati u vidu kompleksnog socijalnog pejzaža koji sačinjavaju religiozni šef policije (Cooper), njegova kćerka ludačkih ambicija da bude zvezda, pa završi prvo kao prostitutka/narkomanka, a zatim kao vašarska propovednica (Fanning), Ku Klux Klan i suparničke bande.
Deluje nagužvano? U pravu ste potpuno. Izvorni roman je prilično dugačak, nabijen događajima i sa kompleksnim odnosnima između likova, što je dosta teško adaptirati u film trajanja po meri današnje bioskopske publike. U verziji koja je puštena u kino-dvorane se vidi prilična nespretnost u adaptaciji, a scenario deluje kao gubi momentum, pa čak i internu logiku. Prosto, događaji se ređaju, a motivacija za njih ostaje štura, kao da je Affleck morao da “ispoštuje” strukturu romana i uključi sve pasaže, pa ih je pritom skratio do neprepoznatljivosti (čak je lik kojeg je odigrao Scott Eastwood u potpunosti isečen u montaži), da bi vreme i resurse trošio uglavnom na pokazivanje raskoši produkcije, čak i previše savršenu scenografiju, kostime i rekvizitu na kojoj se čak niti ne vide tragovi korištenja i obrabljenosti.
Negde time, kao u početku floridske priče, uspeva da uhvati duh vremena i mesta, dok drugde deluje kao da namerno i sračunato igra na “jače strane”, odnosno da time pokriva gubitak snage u samoj priči. Sam Affleck tvrdi da su mu kao inspiracija poslužili stari gangsterski filmovi iz ere Jamesa Cagneya i Humphreya Bogarta (obratite pažnju na crno-bele uvodne kartice koje još i simuliraju analognu fotografiju), ali su uticaji novijih mafijaških epova primetniji, od Godfathera preko Goodfellas do Boardwalk Empire i nazad. Sa jedne strane, svaka čast za posvetu, ali kada se sa time pretera nauštrb stvarne supstance filma, što je ovde slučaj makar iz razloga što većina likova postoji samo da bi preusmeravali zaplet, onda je to problem jer nas podseća da postoje i bolji filmovi na tu temu i da bi možda bilo bolje reprizirati ih nego gledati njihovu simulaciju.
Opet, ne bi trebalo biti preoštar prema Benu Afflecku jer možda on nije ni najodgovorniji za krajnji rezultat. Naime, pušten u distribuciju u januarskom “smeće” terminu i stešnjen između dva nastavka Batmana prema kojima Afflecka ima obaveze, Live by Night je možda primer producentskog filma koji je smuljan i požuren, zapravo tretiran kao Affleckov hir koji su ljudi iz Warnera morali da odrade preko volje. Jer Live by Night već na nivou priče pokazuje potencijal za puno više od toga, pa me čak ne bi čudilo da je skraćen sa originalnog formata. Jer tu ima materijala za televizijsku seriju ili gangsterski ep starog kova i iskreno bih voleo da vidim nekakav “director’s cut” ako ga ima.